El biólogu suecu Svante Pääbo, referente mundial en xenética evolutiva humana, foi investido esti mediudía Doctor Honoris Causa pola Universidá d'Uviéu, n'una ceremonia, celebrada nel Paraninfu del Edificiu Históricu, que foi presidida pol rector en función Ignacio Villaverde y na qu'exerció como padrín Marco de la Rasilla, profesor del Departamentu d'Hestoria de la universidá asturiana.

La ceremonia de investidura, na qu'el Pääbo recibió los atributos del honoris, cuntó con una amplia presencia de miembros de la comunidá universitaria y representantes institucionales. Tuvieron presentes, ente otres autoridaes y amás del actual equipu rectoral en funciones, el rectores Juan Vázquez, Vicente Gotor y Santiago García Granda; el conseyeru de Ciencia, Empreses, Formación y Empléu, Borja Sánchez; la directora xeneral d'Universidá, Cristina González Morán, y la directora de la Fundación Princesa d'Asturies, Teresa Sanjurjo. 

Svante Pääbo, nacíu n'Estocolmo, el 20 d'abril de 1955, ye profesor de Bioloxía Molecular Evolutiva na Universidá de Leipzig (Alemaña) y director del Institutu Max Planck d'Antropoloxía Evolutiva tamién en Leipzig. Consideráu como xuno de el fundadores de la paleogenómica, Pääbo lideró'l proyectu de secuenciación completa del xenoma del neandertal, especie escastada fai aprosimao 40.000 años, que'l so resultancia definitiva foi presentáu y puestu a disposición de la comunidá científica internacional en marzu de 2013. Los sos múltiples descubrimientos fixéron-y merecedor de numberoses distinciones como'l Premiu Princesa d'Asturies d'Investigación Científica y Técnica en 2018 y el Nobel de Fisioloxía o Medicina en 2022.

Honráu y estimosu

El profesor Pääbo, mientres el so discursu d'ingresu nel claustru de doctores de la Universidá d'Uviéu, manifestó sentise “honráu, estimosu ya inclusive un pocu amedranáu” por esta reconocencia y, especialmente, por tar acompañáu pol so padrín, Marcu de la Rasilla, a quien conoz dende la dómina en que trabayaron xuntos nos restos neandertales d'El Sidrón, que contribuyeron a la primer versión del neandertal fai unos 15 años. Pääbo, que repasó na so intervención dalgunos de los afayos de la so trayectoria profesional, destacó que, cola presentación del xenoma del neandertal, “pudimos demostrar que, siquier, la metá de too el xenoma neandertal, d'unos 3.000 millones de lletres, sigui esistiendo na actualidá. Per un sitiu, los neandertales nun tán totalmente escastaos. Güei viven llixeramente en munchos de nós”, sorrayó.

Recordó tamién el nuevu honoris causa cómo, nel so pruyimientu por recuperar xenomes humanos antiguos y ayudáu pola tecnoloxía, el so equipu llogró secuenciar tamién el xenoma de los llamaos denisovanos, n'honor a la cueva Denisova en Siberia onde s'atoparon los restos d'esta especie. “La comparanza del xenoma denisovano col de los humanos actuales demostró que tamién apurrieron ADN a los humanos actuales”, manifestó.

Los efectos que les variantes xenétiques neandertales y denisovanas tienen nes persones de güei siguen siendo oxetu d'investigaciones. El profesor Pääbo indicó, por casu, un afayu inesperáu que se produció mientres la recién pandemia de SARS-CoV-2, cuando s'afayó que'l mayor factor de riesgu xenético pa cayer gravemente enfermu o inclusive morrer al infectase col virus ye xuna variante xenética nel cromosoma 3. “Resultó qu'esta variante vien de los neandertales”, puntualizó.

Pal nuevu honoris causa de la Universidá d'Uviéu, les variantes xenétiques más interesantes son les qu'apaecieron nos humanos modernos en dixebrándonos de los ancestros que compartíamos con neandertales y denisovanos. “Estrémennos d'ellos y d'otros primates. Dalgunes d'elles pueden ayudar a esplicar por qué los humanos modernos desenvolvieron xuna cultura y xuna tecnoloxía que camudaron rápido, aportaron a bien numberosos y colonizaron toles partes habitables del planeta”, hai enfatizado. 

A última hora, lo que constitúi a un humanu modernu dende una perspectiva xenética ye, na so opinión, la combinación de cambeos xenéticos, que na so totalidá fai posible la cognición y la sociabilidá humanes modernes, pero nengunu d'estos cambeos por sí solo ye necesariu pa ser un humanu modernu que funcione bien. “La cuestión que se nos plantega ye si'l númberu d'estos cambeos ye de decenes, de cientos o de miles. La respuesta puede depender, poques gracies, del aspeutu concretu de la nuesa bioloxía que nos interese. Este ye unu de los retos que tenemos énte nós, mientres siguimos viaxando nel tiempu y esquizando cómo nuesa hestoria xenética afecta al nuesu presente”, concluyó.

Laudatio del profesor Marco de la Rasilla

El nuevu miembru del claustru de doctores foi precedíu nel usu de la palabra pol profesor Marco de la Rasilla, encargáu de realizar la laudatio. De la Rasilla calificó a Pääbo como un “magníficu exemplu, al empar qu'un inmeyorable altavoz, de que la investigación interdisciplinar puede llegar a cotes d'excelencia insospechadas”. “Nun fai tantos años, yera impensable que tuviéramos información fidedigna del códigu más íntimu d'un hominino extinto, pero gracies a les investigaciones entamaes pol doctorandu hanse desentrañado aspeutos bien novedosos y desenvueltu xuna nueva disciplina: la paleogenómica”, sorrayó.

De la Rasilla, que percorrió na so laudatio el “impresionante currículum” del nuevu honoris, detúvose específicamente nel momentu en que el profesor Pääbo conecta cola Universidá d'Uviéu y Asturies, al recalar na Cueva d'El Sidrón na so busca de fósiles neandertales pal so proyectu. Distintos miembros del equipu del Pääbo publicaron xuna decena d'artículos nes más prestixoses revistes internacionales sobro distintos aspeutos de la xenómica de los nuesos antepasaos. “En lóxica reciprocidá, Asturies, y el conceyu de Piloña, fueron asitiaos nel mapa del mundu neandertal”, manifestó'l profesor de la Universidá d'Uviéu.

A la vanguardia del saber

El rector en función Ignacio Villaverde, que cerró l'actu de investidura, dirixióse al profesor Pääbo, de quien dixo que forma parte de “esi selectu grupu de los que tán na vanguardia del saber”. “Esi grupu escoyíu que curia les nueses almes velando pola sabiduría que zarra xuna minúscula parte d'un humanu, los sos xenes, que pon al serviciu de la humanidá de forma arrogante tou la so saber y tola so maestría p'avanzar, día tres día, na busca de respuestes a les nueses entrugues. Por que l'azar sía menos azar”, esplicó Villaverde.

El rector en funciones recordó los múltiples llazos que xunen al nuevu doctor cola Universidá d'Uviéu. “Ser doctor honoris causa ye la máxima espresión d'agradecimientu d'una universidá pa quien, nun formando parte del so claustru, emprestáron-y servicios estraordinarios y relevantes. Asina ye nel so casu, ya incorpórase a un claustru llenu de grandes méritos”, manifestó Villaverde. “La Universidá d'Uviéu se balagoria de cuntar con investigadores ya investigadores de referencia internacional incuestionable nel so campu de conocencia. Dende güei, usté tamién forma parte d'esta comunidá de sabies y sabios. Toi seguro de que va contribuyir col so maxisteriu a que sigamos siendo xuna referencia científica de primer orde”, fixo fincapié. Villaverde terminó recordando que la Universidá d'Uviéu atesora un llargu historial de pernomaos sabios y sabies nel arte de desentrañar la vida y mentó a Francisco Grande Covián, Severu Ochoa, Federico Mayor Zaragoza, Margarita Salas, Sheila Sherlock, Juan Rodés Teixidor, James Chan, Carmine Zoccali o Ricardo Carrau.