L'equipu científicu del Xardín Botánicu Atlánticu de Xixón, dirixíu por Borja Jiménez-Alfaro, investigador Beatriz Galindo de la Universidá d'Uviéu, ellaboró'l primer llistáu completu o checklist con 2.338 especies y subespecies de flora montesa del Cordal Cantábricu, un esfuerzu qu'había quedáu pindiu en favor de revisiones tradicionalmente basaes en provincies alministratives o comunidaes autónomes. El trabayu cuntó col sofitu de 16 botánicos de les universidaes d'Uviéu, Llugo y Llión, al pie de otros espertos conocedores de la flora cantábrica. L'estudiu centróse n'un área de 15.000 kilómetros cuadraos que engloba les principales zones de monte cantábricu, dende los Ancares de Llugo hasta'l Banzáu del Ebro en Cantabria y, d'una manera especial, la metá sur d'Asturies y los montes del norte de Llión. 

 

Les plantes arrexuntaes por esta investigación representen un 40% de la flora peninsular, asitiando al Cordal Cantábricu ente los trés principales centros de diversidá florística de los montes ibéricos, al pie de los Pirineos y Sierra Nevada. Ello ye que les tases de riqueza taxonómica del Cordal Cantábricu revelaron qu'estos montes tienen inclusive xuna mayor riqueza florística, en función de la so área, que los montes pirenaicos. La tasa de endemicidad del cordal asitiar nel 2,4%, precisamente'l mesmu porcentaxe descritu pa los Pirineos en trabayos recién. L'estudiu tamién apurre información complementaria d'utilidá pa futures investigaciones, como un árbol filogenético de la flora o el indicadores ecolóxicos pal 80% de los taxones.

 

Dientro de la Rede Natura 2000 n'España, el Cordal Cantábricu contien la mayor concentración d'espacios protexíos en función de la so estensión xeográfica, como base pa la protección d'especies emblemátiques como l'osu pardu o'l urogallo. El autores del estudiu conclúin que, dende'l puntu de vista florístico, el Cordal Cantábricu ye tamién un área de máxima importancia pa les plantes qu'actúa como un puntu d'alcuentru de la flora europea. "Esto debe en gran parte al so localización bioclimática, na frontera ente'l mundu templáu (la llamada España verde) y el mundu Mediterráneu de branos secos qu'empieza a apoderar en tierres lleoneses", destaca Borja Jiménez-Alfaro. Otru de los factores qu'apunten el investigadores ente les causes de la diversidá florística de los montes cantábricos ye la so posición llatitudinal, que sirve como abelugu históricu d'especies con distinta óptimo climáticu, dende los felechos subtropicales qu'atopen abrigu nos angostos valles de l'aguada norte cantábrica hasta les sabines albares que persisten nos enclaves continentales de la so aguada sur.

 

Combinando big data con espertos botánicos

Arrexuntar la información botánica d'un territoriu tan diversu y estazáu administrativamente nun foi xera fácil. El autores siguieron xuna aproximamientu semiautomática consistente nel usu de bases de datos nacionales pa ellaborar llistaos preliminares que fueron peneraos a nivel espacial y taxonómicu, de cuenta que pudieren ser dempués revisaos polos espertos botánicos. Esti métodu de trabayu, d'usu xeneralizáu nes flores modernes, dexa optimizar la xestión inicial de datos por aciu ferramientes bioinformáticas, pa depués facilitar la revisión pormenorizada de toos los taxones por espertos d'un área xeográfica concreta o un determináu grupu taxonómicu.

 

"Un fechu sorprendente del estudiu ye que la revisión por espertos detectó un gran númberu d'especies que fueren citaes equivocadamente nel Cordal Cantábricu, yá fora por erros d'identificación, por fallos na georreferenciación de los datos orixinales nes bases de datos utilizaes o, en menor midida, por tratase d'especies cultivaes", destaca'l director científicu del Xardín Botánicu. En total detectáronse 492 especies y subespecies que nun se correspuenden cola flora montesa del Cordal Cantábricu y qu'ensin dulda alteriaben la percepción florística del territoriu nes fontes de datos orixinales. Per otru llau, el autores incorporaron al llistáu preliminar 125 especies o subespecies que nun fueren arrexuntaes nes bases de datos nacionales, incluyendo nuevos taxones descritos polos botánicos cantábricos nos postreros 20 años. 

 

Col fin de facilitar la futura actualización de la checklist, según el so usu n'estudios comparativos a escala nacional o continental, el llistáu sigue'l criteriu taxonómicu d'Euru+Med, la base de datos más avanzada sobro la flora d'Europa y los países de la cuenca mediterránea. El autores tamién ufierten xuna versión dixital del llistáu de manera gratuita nel repositorio internacional ZENODO y en la mesma web del equipu científicu del Xardín Botánicu Atlánticu de Xixón, con cuenta de pueda utilizase por otros investigadores o por aficionaos a la botánica polo xeneral. L'oxetivu de el autores ye actualizar dacuando'l llistáu a midida que avánzase na conocencia botánica de la flora del Cordal Cantábricu.

 

L'equipu que coordinó l'estudiu dende la Universidá d'Uviéu recuerda qu'España figura ente los países con mayor diversidá florística d'Europa. Según la acabante terminar Flora Ibérica, la Península Ibérica y les isles Baleares atropen un total de 5.878 especies de plantes vasculares. Conocer la distribución espacial d'esta flora ya identificar los centros de diversidá de les races o fonduxes vexetales que s'estremaron en cada unu d'ellos ye unu de los retos que va encarar la botánica ibérica nos próximos años. Nesta xera, los xardinos botánicos van xugar un papel principal como centros de conocencia sobro la diversidá vexetal en toles sos formes.