La autofagia ye un mecanismu natural de rexeneración celular qu'amenorga la posibilidá de contraer ciertes enfermedaes y enllarga la esperanza de vida. El correctu funcionamientu de la autofagia depende de l'acción coordinada de más d'una trentena de xenes que codifican les proteínes arreyaes específicamente nesti procesu. Un equipu d'investigación lideráu pola Universidá d'Uviéu, l'Institutu Universitariu d'Oncoloxía del Principáu d'Asturies (IUOPA) y l'Institutu d'Investigación Sanitaria del Principáu d'Asturies (ISPA) acaba de describir el papel protector d'un xen implicáu na autofagia frente a la dexeneración de les neurones del cerebelu característica de delles enfermedaes rares como la ataxia. 

 

El trabayu, que foi publicáu na revista Cell Death and Differentiation foi lleváu a cabu polos integrantes del grupu de Autofagia y Metabolismu, que dirixe'l Dr. Guillermo Mariño. Nél, tamién collaboraron equipos del Institut Gustave Roussy de Villejiuf (Francia) y el Grupu de Xenómica, Cáncer y Avieyamientu, que lidera'l Dr. Carlos López-Otín. 

 

Guillermo Mariño, investigador principal, esplica bien gráficamente que la autofagia ye un sistema de llimpieza celular qu'actúa de manera análoga a un exércitu de robots aspiradores: "La autofagia cumple una doble función: per un sitiu, esanicia productos de refugaya nes célules y, por otru, ye capaz de tresformar estes refugayes en nutrientes esenciales y producir enerxía". El mecanismu de la autofagia foi descritu ente otros pol científicu xaponés Yoshinori Ohsumi, que ganó en 2016 el premiu Nobel pola so investigación. La so conocencia dexó afondar nel entendimientu de delles enfermedaes neurodegenerativas como'l Huntington o les llocures. 

 

Mariño indica qu'anguaño se conocen más d'una trentena de xenes implicaos nel mecanismu de la autofagia. El presente trabayo centróse nel ATG4D, un xen que nun esiste n'organismos simples como los lleldos, pero sí n'organismos más complexos, como los mamíferos, tamién nos humanos. 

 

L'equipu d'investigación comprobó en mures de llaboratoriu que l'ausencia d'esti xen desencadena un procesu de neurodegeneración cerebelosa y problemes de coordinación motora por cuenta de les alteraciones nel tráficu y agrupamientu de un receptores llamaos GABA, unos neurotransmisores allugaos na mayoría de neurones del celebru y el cerebelu. "La perda de receptores GABA alteria la química de les neurones, lo que produz xuna perda de neurones y déficits na coordinación motora. La nuesa investigación dexónos describir esti procesu y el papel neuroprotector del xen ATG4D frente a la muerte neuronal", añede l'investigador.

 

Guillermo Mariño destaca que'l trabayu agora publicáu revela que ye posible amás revertir esti procesu. "Comprobemos que col tratamientu con fármacos qu'actúen como activadores de el receptores GABA podemos restituyir la función y los mures llogren finxos motores como caminar enriba d'un palu ensin perder l'equilibriu y ensin cayese", sorraya. Mariño esclaria que, pel momento, nun s'evaluó si l'alministración continua d'estos inhibidores podría evitar la perda de neurones al llargu plazu. "Fadría falta realizar un estudiu más complexu", matiza.

 

El grupu empobináu por Guillermo Mariño centrar nel estudiu'l procesu de autofagia por aciu l'usu y desenvolvimientu de modelos celulares y animales con anomalíes en dichu procesu, ente los que s'inclúin el royedores deficientes en xenes de la familia de les proteasas ATG4. Estos modelos animales representen, a xuiciu d'esti investigador, xuna "oportunidá única pa entender les funciones moleculares de les proteasas ATG4 na autofagia y p'esclariar les funciones fisiolóxiques d'esti procesu en mamíferos".

 

Referencia:

Tamargo-Gómez, I., Martínez-García, G.G., Suárez, M.F. et al. ATG4D is the main ATG8 delipidating enzyme in mammalian cells and protects against cerebellar neurodegeneration. Cell Death Differ (2021). https://doi.org/10.1038/s41418-021-00776-1