El Centru Español de Documentación sobro Discapacidá (CEDD) del Real Patronatu sobro Discapacidá acoyó esta mañana la presentación del V Estudio «Universidá y Discapacidá», qu'enceta'l grau d'inclusión actual de les persones con discapacidá nel sistema universitariu español.

 

L'estudiu foi realizáu pola Fundación Universia, que cunta col sofitu de Banco Santander pal desenvolvimientu de les sos actividaes, cola collaboración de Fundación ONCE, Crue Universidaes Españoles, el Comité Español de Representantes de Persones con Discapacidá (CERMI) y el Real Patronatu sobro Discapacidá.

 

La conseyera técnica del Real Patronatu sobro Discapacidá, Mª Teresa Fernández Campillo, punxo en valor la importancia de cuntar con unos datos sólidu y fiable qu'amuesen la evolución de la inclusión de les persones con discapacidá nel sistema universitariu. «El V Estudio Universidá y Discapacidá de Fundación Universia, señaló, ye un pasu más nel importante trabayu d'analís y escoyeta de datos que ye fundamental por que les alministraciones públiques puedan diseñar y executar polítiques públiques qu'aseguren la igualdá d'oportunidaes nel accesu a la educación cimera pa toles persones».

 

L'oxetivu d'esti informe, ellaboráu per quintu añu con calter biañal, ye midir el grau d'inclusión de les persones con discapacidá nel sistema universitariu español relativu al cursu 2019-2020 y amosar la evolución que se produció mientres los diez cursos académicos trescurríos dende l'arranque d'esti proyectu en 2011.

 

Esti estudiu cuntó cola participación de 1.860 universitarios con discapacidá que tán cursando estudios universitarios na actualidá o que lo fixeron apocayá. Per otra parte, les 61 universidaes (públiques y privaes) que collaboraron, representen el 76% d'universidaes y engloban al 87% de los universitarios con discapacidá del sistema universitariu español. 

 

Impactu de la Covid na educación online

 

La llegada de la pandemia provocada pola covid-19 impactó nes universidaes, provocando cambeos qu'afecten a la vida de tola comunidá universitaria y, especialmente, a la de les persones con discapacidá. Arriendes de esta nueva situación, munchos y munches estudiantes con discapacidá atoparon nueves dificultaes pa siguir colos sos estudios universitarios dende casa. El 21% d'estos alumnos afirma tener mayores dificultaes pa siguir les clases en tiempos de coronavirus. Amás, casi xuna cuarta parte de los encuestaos quexar de la falta de recursos tecnolóxicos y dispositivos dixitales pa poder estudiar dende'l so llar (24%). Tamién manifiesten otres necesidaes derivaes de la covid-19, dificultaes pa realizar exames y siguir les clases (17%) y dellos problemes a nivel psicolóxicu (aislamientu, soledá, ansiedá), ente otros.

 

Per otru llau, cabo destacar que 9 de cada 10 estudiantes con certificáu de discapacidá declara que puede estudiar perfectamente dende casa al cuntar colos dispositivos y los recursos informáticos pa ello. 

 

Al respective de los conteníos, casi un 80% estudiantes con discapacidá afirma que recibió correchamente la información necesaria pa la realización de les sos actividaes académiques. La mayoría declara nun tener problemes pa siguir comunicándose tantu colos sos compañeros de clase o colos sos docentes. Sicasí, ye importante señalar qu'un 17% afirma tener munches o bastantes dificultaes pal siguimientu de les clases.

 

A nivel institucional, más de la metá de les persones encuestaes considera que la universidá española foi capaz d'afaese bien o abondo bien a la nueva situación provocada pola pandemia de la covid-19.

 

La directora de la Fundación Universia, Sonia Viñes, destacó que «esta esperiencia fainos ver el futuru en clave d'oportunidá, cola visión de non confrontar la enseñanza presencial (en clave social) frente a la enseñanza en remotu (en clave d'innovación), sinón cola idea d'estrayer lo meyor de caúna d'elles, p'asina plantegar un tercer escenariu inclusivu y accesible, dende'l principiu que s'afai a les distintes capacidaes, necesidaes y estilos d'aprendizaxe respetando la diversidá y sobremanera asitiando al estudiante nel centru».

 

Na mesma llínea, el presidente de Crue-Asuntos Estudiantiles y rector de la universidá de Murcia, José Luján, destacó qu'esti estudiu dexa a les universidaes disponer de datos bien pervalibles sobro la situación real del estudiantáu con discapacidá. Coles mesmes, sorrayó l'esfuerzu realizáu poles universidaes españoles nel últimu añu p'afaer la docencia a la pandemia, ensin escaecese del estudiantáu con discapacidá: «Saber qu'un 80% d'estudiantes con discapacidá afirma que recibió correchamente la información necesaria pa la realización de les sos actividaes académiques y que nun tuvo problemes pa siguir comunicándose colos sos compañeros de clase o colos sos docentes enllénanos de prestu, pero tamién nos fai pensar darréu en quien tuvieron munches o bastantes dificultaes pal siguimientu de les clases».

 

Inclusión dientro y fora de les aules

 

En relación cola percepción sobro'l grau d'inclusión de los estudiantes con discapacidá dientro de les universidaes, el 20,7% de los 1.860 estudiantes consultaos afirma sentise discrimináu en dalguna ocasión a lo llargo de los sos estudios universitarios. 

 

La responsable de Proyectos Globales y Comunidaes de Fundación Universia, Palombu d'Andrés, emprestó especial atención a les principales razones: «tán rellacionaes con dalgún tipu de problema col profesoráu, baltes como faltes de respetu, falta d'atención a les sos necesidaes, mala actitú, etc. (38,2%), o con problemes d'accesibilidá, baltes como barreres arquitectóniques, exames ensin afaer, falta d'adaptación curricular, etc. (37,9%)», detalló.

 

Tocantes a les relaciones colos compañeros, avera del aislamientu 1 de cada 3 estudiantes con discapacidá afirmen sentise aisllaos al respective de los demás compañeros y compañeres de la universidá. Nesti sentíu, el 16% de los estudiantes con discapacidá considera que los sos compañeros y compañeres portar de manera distinta con ellos que col restu de la comunidá estudiantil. Amás, el 35% estima que tien más dificultaes que los sos compañeros ensin discapacidá pa rellacionase colos demás estudiantes.

 

Sicasí, destaca la collaboración ente los compañeros pal siguimientu de les clases per parte d'aquellos estudiantes con discapacidá que la precisen, daqué colo qu'afirma cuntar una cuarta parte del estudiantáu con discapacidá. 

 

La participación n'actividaes académiques ye abondo más elevada, yá que más d'un 40% declara que participa siempres que puede, anque hai más d'un 15% que tien la sensación de que se-y aislla al intervenir nesti tipu d'actividaes académiques. Xuna participación que ye inferior cuando se trata d'actividaes fora del ámbitu académicu (ociu y tiempu llibre, actividaes deportives, etc.), una y bones la metá del estudiantáu con discapacidá nun participa nunca o casi nunca nesti tipu d'actividaes y solo el 20% facer de forma habitual.

 

El presidente del Comité Español de Representantes de Persones con Discapacidá (CERMI), Luis Cayo Pérez Bonu quixo emprestar especial atención en: «La inclusión universitaria -brengosa, con ambición, d'algame-, precisa d'un revulsivo, xuna reactivación, que ponga esti asuntu ente los de primera importancia de los de la enseñanza cimera. La nueva Llei d'Universidaes (LOSU), anunciada pol Gobiernu, ten de ser esi preséu palanca, y dende el movimientu social de la discapacidá, siempres actuando como avanzadura, yá fiximos llegar al Executivu y a la comunidá universitaria, les nueses propuestes, nesi sentíu. La universidá precisa p'ameyorar colectivamente la tensión granible que significa dar respuesta a los pruyimientos d'inclusión de la discapacidá».

 

Perfil del estudiante con discapacidá

 

Caltiense l'enclín d'ediciones anteriores del estudiu, onde la proporción d'estudiantes con discapacidá presentes na universidá ye menor a midida que avanza'l nivel formativu. Asina, de los 19.910 universitarios de grau, primer y segundu ciclu con discapacidá, representaos nel Estudiu, la proporción d'estudiantes que permanecen na universidá va menguando, cuntando con un 1,5% d'estudiantes de Grau, primer y segundu ciclu; 1% de posgrado y Máster y 0,8% de doctoráu. 

 

La directora de Programes con Universidaes y Promoción del Talentu Nuevo de Fundación ONCE, Isabel Martínez, destacó que «esti informe ufiértanos un diagnostico bien necesariu pa poder construyir estratexes que dexen siguir avanzando na incorporación de les persones con discapacidá na educación cimera, que ye la clave por que puedan llegar a empleos técnicos y cualificaos. Precisamos que les polítiques universitaries non yá favorezan l'accesu de les persones con discapacidá, sinón tamién el so progresu y el fomentu del talentu de les persones con discapacidá».

 

Por tipu de discapacidá caltien la enclín: la discapacidá predominante ente los estudiantes de Grau, primer y segundu ciclu con discapacidá ye la discapacidá física (30,4%), siguida de les persones con discapacidá intelectual o del desenvolvimientu (11,8%), les persones con discapacidá sensorial (10%) y, a lo último, les persones con discapacidá psicosocial o rellacionada con salú mental (3,9%).

 

Por caña de conocencia, les universidaes públiques cunten con más estudiantes con discapacidá en Ciencies Sociales y Xurídiques, ente que les universidaes privaes tienen un porcentaxe mayor d'estudiantes nes carreres STEM. 

 

La muyer na Universidá, cuestión de xéneru

 

Dende una perspectiva de xéneru, el númberu de muyeres que se matriculó nel cursu 2019-2020 nes universidaes españoles ye cimera al d'homes (un 55% de muyeres frente a un 45% de varones). Sicasí, la enclín inviértese si tener en cuenta la variable de la discapacidá, onde'l númberu de muyeres con discapacidá respecto al total d'estudiantes matriculaos nes universidaes ye del 1,2%, frente al 1,6% d'homes que lu fixeron mientres ese mesmu cursu.

 

Según los datos, arrexuntaos na encuesta realizada a los universitarios con discapacidá, un 11% de muyeres con discapacidá afirmaron que'l fechu de ser muyer supunxo mayores dificultaes nel accesu a los sos estudios universitarios, que la esperimentada polos sos compañeros homes. Esti porcentaxe aumenta hasta casi'l 16% cuando se-yos preguntar sobro les dificultaes que tuvieron a lo llargo de tola carrera universitaria pol fechu de ser muyer.

 

Comunidá universitaria y la discapacidá

 

El total d'estudiantes con dalgún tipu de discapacidá que s'atopaba cursando los sos estudios nes 61 universidaes aniciaes n'España qu'apurrieron esti datu dende 19.910 estudiantes, lo que representa'l 1,5% de too l'estudiantáu universitariu matriculáu n'España mientres el cursu 2019-2020.

 

Casi'l total de les universidaes (95,1%) que participaron nel V Estudio «Universidá y Discapacidá» cunten con un serviciu d'atención a los estudiantes con discapacidá. 

Al respective de la relación ente los servicios y los estudiantes con discapacidá, 6 de cada 10 de los estudiantes encuestaos punxéronse en contactu en dalguna ocasión col Serviciu d'Atención a les Persones con Discapacidá de la so universidá, principalmente pa solicitar adaptaciones curriculares, arrexuntar información sobro los sos derechos y solicitar beques o ayudes pal estudiu.

 

Más de la metá (el 59,7%) de los estudiantes con discapacidá que respondieron al cuestionariu punxéronse en contactu col Serviciu d'Atención a Persones con Discapacidá de la so universidá. La valoración media que los mesmos estudiantes otorguen a esti serviciu ameyoró dende l'añu 2015 de 5,9 a los 8 puntos sobro 10, qu'amuesen anguaño na escala de puntuación sobro la so actuación.

 

Un total de 36 universidaes apurrieron datos sobro'l númberu de trabayadores con discapacidá, informando que cunten con 704 docentes ya investigadores (PDI) con discapacidá trabayando na universidá, de los cualos la inmensa mayoría trabaya de forma presencial. En cuanto al Personal d'Alministración y Servicios (PAS), el númberu total de PAS con dalgún tipu de discapacidá xube a 845, toos ellos de manera presencial.

Tamién se desenvolvieron actividaes d'I+D+i en materia de discapacidá en más d'un 80% de les universidaes, destacando la discapacidá como tema d'investigación nos estudios y los proyectos llevaos a cabu. Esto supon xuna claru enclín n'aumentu, respectu al 64% que s'analizó nel IV Estudiu. 

 

Barreres d'accesibilidá y diseñu pa toos

 

El 16% de los estudiantes con discapacidá que participaron nesti estudiu afirma haber atopáu barreres d'accesibilidá na facultá o na escuela universitaria na que cursen los sos estudios. 

 

Xuna amplia mayoría de les universidaes afirma tener en cuenta criterio d'accesibilidá cuando se trata de la realización d'obres de construcción, arriendu o alquisición d'instalaciones nueves. Sicasí, solo la metá declara implementar planes d'accesibilidá universal y diseñu pa toos, y les qu'evaluaron los sos niveles d'accesibilidá nun lleguen a representar el 25% del total.

 

Per otru llau, magar el profesoráu dispon de procedimientos internos d'asesoría en temes de discapacidá per parte del Serviciu d'Atención a les Persones con Discapacidá, a nivel d'universidá, les persones con discapacidá, como tal, solo fueron teníes en cuenta en daqué menos d'un terciu de tolos planes d'estudiu esistentes na universidá, y en daqué menos d'otru terciu cuando se trata de dalgún de los planes d'estudiu. 

 

Dende la perspectiva de los estudiantes con discapacidá, abargana del 40% considera que siguen esistiendo barreres físiques pa les persones con discapacidá. Amás, casi un 20% estima qu'hai xuna falta d'adaptación de los conteníos teóricu-prácticos, y un 15% que falten medios y recursos didácticos afechos. 

 

Respectu al profesoráu, magar, un 43% considera que los sos profesores y profesores sí conocen y tán al día de les sos necesidaes, alredor d'un 15% considera que'l profesoráu nun afai correchamente los materiales nes clases.